İnsanlığın dünya üzerindeki serüvenine eş olarak biriken; adet, gelenek, görenek, töre, sanat anlayışı, dil, din gibi birçok unsurun hem bir arada tutulmasını sağlayıp hem de nesilden nesle aktaran bir kavramdır ‘kültür‘.
Bu özelliğiyle de bir milleti diğerinden ayırarak, milletlere ruh üfler. Kültürel değerler olarak anacağımız bu kavramlar içerisinde semboller ve motifler de büyük yer kaplar.
Orta Asya’dan beri süregelen göçebe yaşam sitili ve yerleşik hayatla birlikte kullanılan bu sembol ve motifler çeşitli eşyalarda kendini gösterir. Dokumacılık sektöründe halı ve kilimlerde karşımıza çıkan sembol ve motiflerden bazıları; insan, akrep, su yolu, el, hayat ağacı, ejderha, bereket, göz vb. gibi sembollerle uygulanır.
Gelgelelim bu sembol ve motiflerin kilim türküsü ile bize çağrıştırdıklarına. Benim yaşımda olup da kilim türküsünü bilmeyen yoktur diyebilirim.
Türküyü dinlediğinizde bu toprağın sesini duyar, derdiyle dertlenir, töresini hissedersiniz.
Kilim’i türkünün diliyle ifade edecek olursak; Anadolu’dur,
Aşktır,
Özlemdir,
Töredir,
Söylemek isteyip de söyleyemediklerinizdir…
Gönül tezgahında dokunan,
Erenler dergahında okunan aşktır.
“Töremizde kilim demek ilim demektir.
Kilim; sevdadır, özlemdir, derttir, istektir.”
Anadolu insanının sevdalarını motiflerine nakşeden kadim bir eşyanın dile gelmiş halidir kilim.
Kimi zaman dokuyanının gizli sevdalarını aşikar eden, kimi zaman da hâl diliyle türlü ifadeleri görüntüsüyle yansıtan bir kilimin anlattıklarını, bazı kitapların bir cilt dolusu metinle ifade edemediğini gördüğünüzde, kilimin başlı başına dile gelmiş bir ifade tarzı olduğunu söylemek abartı olmasa gerek.
Tersine sorular ¿
Söylemek isteyip söyleyemediklerini kilim motiflerine işleyerek ifade etmek ne garip bir ifade tarzı ¿
Dijital çağın baş döndüren hızıyla birlikte iletişimin tüm imkanlarının kullanıldığı şu zamanda, bir kilimin ifade ettiklerini anlamak veya anlamlandırmak ne zor şey ¿
Bir eşyaya motiflerle yüklenen anlam, eşyanın kendi değerine kıyasla ne kadar fazla ¿
Uzun lafın kısası
Her şeyin dijitali, kopyası, bayağısının makbul olduğu günümüzde; motifinde özlem, ilmeğinde emek, boyasında buram buram doğallık barındıran bir kilimin bütün bu sahteliklerden ziyade ifade ettikleriyle daha insanî unsurlar barındırdığını düşünüyorum.
Sağlıcakla, sevgiyle kalın…
İsmail Şahin